Διαχείριση χρόνου: Μία δεξιότητα που πρέπει να
καλλιεργήσουμε στα παιδιά
του Θεόδωρου Μπαρή
Προϊσταμένου
Επιστημονικής Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Π/θμιας Εκπ/σης Περ/κής Δ/νσης Εκπ/σης
Δ. Ελλάδας
Μία καινούρια σχολική χρονιά αρχίζει γεμάτη
στόχους, προσδοκίες και νέες υποχρεώσεις για τα παιδιά, τους εκπαιδευτικούς και
τους γονείς που απαιτούν χρόνο. Βέβαια, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο χρόνος
είναι πολύτιμος, δεδομένου ότι όταν χαθεί δεν μπορεί να αναπληρωθεί με κανέναν
τρόπο. Ωστόσο, για πολλούς ανθρώπους συχνά αποδεικνύεται ελάχιστος, καθώς
έχουμε τόσα πράγματα να προλάβουμε που δύσκολα τα καταφέρνουμε. Ιδιαίτερα τα παιδιά εργάζονται
πολύ σκληρά, αφού το πρωί πηγαίνουν στο σχολείο και όλη την υπόλοιπη μέρα την
αφιερώνουν σε εξωσχολικές δραστηριότητες
και στην μελέτη των μαθημάτων τους. Όμως, ένας μεγάλος αριθμός μαθητών δυσκολεύονται να ανταποκριθούν επαρκώς στις αυξημένες σχολικές και
εξωσχολικές υποχρεώσεις τους και κάθε μέρα
δίνουν μάχη με τον χρόνο. Η μείωση των
ωρών της ξεκούρασης, το αυξημένο άγχος και η έλλειψη ελεύθερου χρόνου αποτελούν
μόνο ένα μέρος των επιπτώσεων της κακής διαχείρισης του χρόνου που, κατά κανόνα, οδηγεί μακροπρόθεσμα σε αρνητικά αποτελέσματα και
στην ανάπτυξη μίας αγχώδους ή ανώριμης προσωπικότητας.
Η σωστή
διαχείριση του χρόνου συμβάλλει
στην μείωση του άγχους και μας κάνει αξιόπιστους απέναντι στους άλλους.
Σύμφωνα με διάφορες έρευνες, τα παιδιά που μαθαίνουν να
διαχειρίζονται το χρόνο τους από μικρή ηλικία τείνουν να έχουν περισσότερες
σχολικές και ακαδημαϊκές επιτυχίες, καθώς και να είναι πιο επιτυχημένοι
επαγγελματίες αργότερα. Η διαχείριση χρόνου είναι μια δεξιότητα η οποία μπορεί να
διδαχθεί και όσο πιο νωρίς γίνει αυτό, τόσο πιο γρήγορα θα μάθει το παιδί να
λειτουργεί υπεύθυνα και ανεξάρτητα, αποκτώντας αυτονομία και εμπιστοσύνη στον
εαυτό του.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε
όμως ότι ο αυθορμητισμός και η ξεγνοιασιά αποτελούν αναπόσπαστα χαρακτηριστικά
της παιδικής ηλικίας και δεν προτείνουμε να καταπνιγούν από ένα αυστηρά
καθορισμένο πρόγραμμα. Ωστόσο, κάποιες βασικές στρατηγικές προγραμματισμού
μπορεί να είναι βοηθητικές για να αντιμετωπίσουν τον καθημερινό φόρτο μίας ζωής
γεμάτης σχολικές και εξωσχολικές δραστηριότητες. Ο χρόνος που απομένει μετά το σχολείο πρέπει να κατανέμεται σοφά σε
τρία μέρη: ξεκούραση, παιχνίδι και
μελέτη. Ενδεικτικά, μερικές απλές τεχνικές στις οποίες κάθε
παιδί μπορεί να εκπαιδευτεί:
Ø
Αποτελέστε πρότυπο για τα παιδιά. Οι γονείς και οι
εκπαιδευτικοί αποτελούμε πρότυπα μίμησης με τα οποία τα παιδιά ταυτίζονται
υιοθετώντας τις συνήθειες και τις συμπεριφορές μας. Η εικόνα ενός γονέα ή ενός
εκπαιδευτικού αναβλητικού, που ποτέ δεν προλαβαίνει, χαρακτηρίζεται από έλλειψη
οργάνωσης, διεκπεραιώνει τις δουλειές του την τελευταία στιγμή, τρέχει και
αγχώνεται με το χρόνο (που ποτέ δεν έχει) ασκεί αρνητική επιρροή στα παιδιά, τα
οποία πολύ πιθανόν να υιοθετήσουν ανάλογη συμπεριφορά.
Ø
Μάθετε στα παιδιά να θέτουν
προτεραιότητες και να τις ιεραρχούν. Βοηθήστε τα παιδιά να ορίσουν
προτεραιότητες, εξηγήστε τους τη σημασία τους. Να τα ενθαρρύνετε να σκεφτούν τις επιλογές που έχουν
για να διαχειριστούν καλύτερα τον χρόνο τους. Δημιουργήστε μαζί τους μία λίστα στην οποία θα
καταγράφουν ποια πράγματα μέσα στη μέρα είναι τα πιο σημαντικά και πρέπει να
γίνονται πρώτα. Μία ιδέα είναι να κατηγοριοποιούν τις δραστηριότητές τους και
κυρίως την μελέτη τους ως σημαντικές, επείγουσες ή και τα δύο. Σταδιακά, τα παιδιά θα
αρχίσουν να αντιλαμβάνονται πόσος χρόνος απαιτείται προκειμένου να μπορούν
να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.
Ø
Βοηθήστε τα παιδιά να μάθουν να κατανέμουν
μια σύνθετη δουλειά σε μικρότερα μέρη, δουλεύοντας ένα κάθε φορά. Η τεχνική αυτή είναι ιδιαίτερα εποικοδομητική
για την μελέτη των παιδιών καθώς συμβάλλει στην εξοικονόμηση πολύτιμου χρόνου.
Διδάξτε τους πώς να επιμερίζουν σύνθετες εργασίες ή την προετοιμασία για
επαναληπτικά διαγωνίσματα σε μικρότερα κομμάτια, και να προγραμματίζουν
αναλόγως. Κατανοώντας ότι κάθε δραστηριότητα αποτελείται από μικρότερες, η
ολοκλήρωσή της μοιάζει ευκολότερα διαχειρίσιμη.
Ø
Ενθαρρύνετε τα παιδιά να ξεκινούν το διάβασμά
τους από τα μαθήματα που τα δυσκολεύουν και
δεν τους αρέσουν ώστε αργότερα που θα νιώσουν κόπωση να μπορούν να ασχοληθούν με τα λιγότερα
απαιτητικά μαθήματα. Εναλλακτικά, μπορούν να τοποθετούν το βιβλίο
του μαθήματος που ολοκλήρωσαν μέσα στην τσάντα τους. Με αυτόν τον τρόπο θα
βλέπουν τη λίστα να μικραίνει και θα νιώθουν ικανοποίηση που καταφέρνουν να
ολοκληρώσουν τα καθήκοντά τους.
Επιπλέον είναι σημαντικό να κάνουν μικρά διαλείμματα κατά την διάρκεια της μελέτης τους ώστε
να προλαβαίνουν να αφομοιώνουν όσα διαβάζουν.
Ø
Μάθετε τα παιδιά να δημιουργούν αρχικά έναν
εβδομαδιαίο και στη συνέχεια ημερήσιο προγραμματισμό αξιοποιώντας το
ημερολόγιο, στο οποίο θα καταγράφουν όλες
τις υποχρεώσεις που πρέπει να διεκπεραιώσουν (μελέτη, εξωσχολικές δράσεις).
Κάθε φορά που ολοκληρώνουν μία δραστηριότητα
μπορούν να την διαγράφουν. Με τον
τρόπο αυτό θα έχουν εικόνα για τον αριθμό των υποχρεώσεων που πρέπει
να φέρουν σε πέρας κάθε μέρα.
Ø Ενθαρρύνετε τα παιδιά να καταμετρούν το χρόνο
που αφιερώνουν στη μελέτη τους. Θέστε ως προτεραιότητα την αποτελεσματικά και
γρήγορη ολοκλήρωση των εργασιών τους, ορίζοντας από κοινού με τα παιδιά σε
ορισμένες περιπτώσεις συγκεκριμένο χρόνο
για την ολοκλήρωση μίας συγκεκριμένης εργασίας (π.χ. 30 λεπτά). Με αυτό τον
τρόπο θα αποφεύγουν να σπαταλούν τον χρόνο τους και να αποσπάται η προσοχή
τους.
Ø
Επιβραβεύστε τις προσπάθειες που κάνουν τα παιδιά και επιμείνετε σε αυτές ακόμα κι όταν τα παιδιά δεν
ακολουθούν ακριβώς αυτά που είχαν προγραμματίσει.
Ø Επιλέξτε
τις εξωσχολικές δραστηριότητες που πραγματικά ενδιαφέρουν τα παιδιά, χωρίς να
τα «φορτώνετε» αφαιρώντας τους την δυνατότητα να διαχειριστούν τον συχνά
λιγοστό ελεύθερο χρόνο τους με βάση τις δικές τους ανάγκες και επιθυμίες.
Ø
Ακολουθήστε
σταθερό πρόγραμμα ύπνου και διατροφής. Τα παιδιά μας χρειάζονται ποιοτικό και ποσοτικό
ύπνο για να μπορέσουν να ανταποκριθούν την επόμενη μέρα στις υποχρεώσεις τους,
χωρίς να είναι αποσυντονισμένα κι εκνευρισμένα. Η έλλειψη ύπνου προκαλεί
εκνευρισμό κι έλλειψη συγκέντρωσης.
Σε κάθε περίπτωση, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι
η σωστή διαχείριση του χρόνου σημαίνει να μένει χρόνος ελεύθερος για ξεκούραση,
χαλάρωση και παιχνίδι, το οποίο δεν αποτελεί πολυτέλεια για το παιδί αλλά ανάγκη.
Καλή και
δημιουργική σχολική χρονιά!
Σχόλια